Omtzigt: kans op frisse start, snel besluit over eigen toekomst

VVD, D66 en CDA dachten vrijdag nog uit de kabinetscrisis over het asielbeleid te kunnen komen. Maar de ChristenUnie kon de maatregel over gezinshereniging niet dragen.

Een tot tranen geroerde staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) baalt ervan dat er geen asielakkoord is. Hij vindt het vooral vervelend voor al die mensen die zich al maanden inzetten voor voldoende opvangplekken voor asielzoekers. "Ik had hen een asieldeal beloofd."

Vicepremier Carola Schouten (ChristenUnie) noemt de val van het kabinet een "heel zwaar moment". Zeker de laatste dagen is volgens haar "ongelooflijk lang en intensief gesproken over een pakket maatregelen". Daarin zaten maatregelen die voor CU niet makkelijk zijn, maar haar partij was bereid stappen te zetten. Maar de rem op gezinshereniging was niet te dragen voor de partij.

Dat het kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie is gevallen, is vooral de schuld van premier en VVD-leider Mark Rutte. Dat verklaarde D66-leider Jan Paternotte in het televisieprogramma Op1.

Koning Willem-Alexander komt terug naar Nederland om zaterdag door premier Mark Rutte te worden bijgepraat over het vallen van het kabinet. Dat gesprek vindt plaats op paleis Huis ten Bosch, bevestigt de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD).

Onafhankelijk Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt ziet de val van het kabinet als "een mooie kans op een frisse start voor Nederland". Hij neemt naar eigen zeggen "binnen enkele weken" een besluit over zijn eigen toekomst.

Premier Mark Rutte zegt nog niet te weten of hij zich weer beschikbaar stelt als lijsttrekker van zijn VVD. In een persconferentie waarin hij toelichting geeft op de val van zijn kabinet, zegt Rutte daar "even de tijd" voor te nemen. "Als u het mij nu vraagt, zou ik zeggen: Ja", gaf de premier zijn standaard antwoord. "Maar het is ook aan de partij."

De verschillen tussen de coalitiepartijen op het gebied van migratie zijn onoverbrugbaar gebleken, zegt premier Mark Rutte in een persconferentie op vrijdagavond over de val van zijn kabinet. Nog dezelfde avond zal hij schriftelijk het ontslag aanbieden aan de koning. Hij noemt de situatie "betreurenswaardig, maar de politieke realiteit waar we niet omheen kunnen". Zaterdag praat Rutte de koning bij.

Premier Mark Rutte gaat ondanks de val van het kabinet volgende week wel naar de NAVO-top. Hij arriveert wel wat later in de Litouwse hoofdstad Vilnius dan gepland.

De opstelling van premier en VVD-leider Mark Rutte afgelopen week in het asieloverleg was "onverantwoord hard", zegt CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma bij Nieuwsuur. Rutte zette de onderhandelingen onder druk, door volgens ingewijden de ChristenUnie zwaar te overvragen en te dreigen met stemmingen in de ministerraad. Heerma vindt dat "grenzend aan roekeloze politiek".

Amper een uur nadat het kabinet Rutte IV ten val is gekomen, dook op sociale media al de eerste verkiezingsretoriek op. "Rutte V? Of gaan we het nu een keer anders doen?", vraagt de afdeling De Bilt van GroenLinks aan de kiezers op Twitter.

Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is hoopvol dat grote kwesties nog steeds aangepakt kunnen worden 'vanuit de poldergedachte, met oog voor volgende generaties'. Dit zet ze op Twitter in een reactie op de val van het kabinet. Bewindslieden Rob Jetten (Klimaat en Energie) en Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) zeggen zich ook in een demissionair kabinet te blijven inzetten.

Nu premier Mark Rutte het ontslag van zijn kabinet heeft aangeboden, zijn de minister-president én zijn hele kabinet demissionair. Dat betekent in principe dat het kabinet niet met nieuw beleid komt. Maar lopende zaken kunnen wel door blijven gaan. Rutte zelf noemde specifiek de steun aan Oekraïne, en de afhandeling van het toeslagenschandaal en de aardbevingsproblematiek in Groningen als voorbeeld.

CU-leider Mirjam Bikker vindt het vallen van het kabinet over asiel ‘verdrietig’. ‘Maar als op een gegeven moment telkens varianten passeren van een maatregel die wij niet willen, moet je constateren dat het ophoudt.’