Voorlopige prognose: BBB op 16 senaatszetels, mogelijk zelfs 17

De landelijke politiek moet zich de "aardverschuiving" van de Provinciale Statenverkiezingen aantrekken. Dat zegt CDA-leider Wopke Hoekstra. "Dit is natuurlijk een daverende oorvijg voor ons allemaal in Den Haag en zeker ook voor ons als CDA."

DEN BOSCH - Als de nummer twaalf op de Brabantse kandidatenlijst van BoerBurgerBeweging was Corné de Rooij er geen moment vanuit gegaan dat hij in Provinciale Staten terecht zou kunnen komen. ,,Op zo’n plek ben je normaal gesproken onverkiesbaar.”

"Er zit een grote onvrede in de stem van de kiezer, over veel meer nog dan over alleen stikstof", zegt D66-leider Kaag. Zij wil de verkiezingsuitslag goed analyseren, maar voor nu moet het kabinet door durven te regeren, vindt zij.Kaag sprak de fractie van haar partij toe in de Tweede Kamer en zei dat zij best tevreden is over de uitslag, ook al verliest haar partij licht. "We hadden de wind van links en van rechts. En dat in een best moeilijke periode voor het land met ingewikkelde keuzes."Wat de verkiezingsuitslag betekent voor de toekomst van het kabinet kan zij nog niet zeggen. "Daar heb ik nog geen brainpower aan kunnen besteden sinds gisteravond", zei Kaag. "Het kabinet zit er, tot het er niet meer zit."Er moeten de komende weken belangrijke financiële beslissingen genomen worden voor de begroting van dit en volgend jaar. "Daar komen in het kabinet nog best moeilijke gesprekken over", verwacht zij.Wetten blokkerenGroenLinks en PvdA zijn niet van plan het het kabinet daarbij gemakkelijk te maken, kondigde partijleider Klaver aan op de gezamenlijke fractiebijeenkomst. "Waar nodig zullen wij wetten blokkeren", zei hij. De Kamerleden aten een stuk taart met een afbeelding van Klaver, Kuiken, en Eerste Kamer-lijsttrekkers Vos en Rosenmöller erop. Zij worden in de Eerste Kamer mogelijk net zo groot als winnaar BBB.Ook Volt-leider Dassen stelt voorwaarden aan een constructieve opstelling van zijn partij. Die gaan over de aanpak van de klimaatcrisis, de kwaliteit van het water en meer woningen. Ook moet er een "natuur-inclusieve manier" van landbouw komen, zegt hij.En andere voorstander van een snelle aanpak van het stikstofprobleem is de Partij voor de Dieren. Partijleider Ouwehand herhaalde dat de stikstofplannen van het kabinet niet ver genoeg gaan. De grote verkiezingsoverwinning voor BBB komt volgens haar vooral doordat partijen als VVD en CDA hebben gefaald en de keuze voor de natuur veel te lang hebben uitgesteld. "Dat is ook enorm in het nadeel geweest van de boeren."'Compleet gelul'De grote winnaar van de verkiezingen BBB organiseerde een vergaderbrunch in Deventer. Daar herhaalde partijleider Van der Plas dat het kabinet echt een andere koers moet varen. Ze heeft premier Rutte gisteren een sms'je gestuurd met de tekst 'We moeten eens gauw praten'.Ze noemt het "compleet gelul" dat stikstofminister Van der Wal heeft gezegd dat het beleid wordt voortgezet. Van der Plas: "Alles kan veranderd, als je maar wil."Meestal komen na verkiezingen alle fracties in de Tweede Kamer bijeen. Bij de winnaars, of bij partijen die zichzelf zo zien, is er dan taart en gejuich. Bij verliezers wordt bedacht 'hoe nu verder?'. Veel fracties slaan die traditie vandaag over.Het bestuur van JA21 kwam vanmorgen bij elkaar in Den Bosch. Regeringspartijen VVD en CU hebben geen fractievergadering. Dat geldt ook voor de SP. Het CDA gaat digitaal vergaderen en de fractieleden gaan langs bij de regionale afdelingen.'Een enorme kloof'CDA-minister Hoekstra moest wel in de Kamer zijn voor een debat. Bij hem overheerst de kater over de slechte uitslag, waarbij zijn partij in veel provincies werd gehalveerd. "De teleurstelling is groot. Mensen balen enorm."Op de vraag of hij zichzelf nog de juiste man vindt om het CDA te leiden, ging hij niet in. "Politiek Den Haag, ook wij, heeft onvoldoende verstaan wat in ons land leeft. Er is een enorme kloof, dat moeten we ons allemaal aantrekken."De regeringspartijen hebben op donderdagavond doorgaans een partijoverleg met ministers en leden van de Kamerfracties. De verwachting is dat daar nog lang gaat worden doorgepraat over de verkiezingsuitslag en de gevolgen.

De BoerBurgerBeweging (BBB) heeft haar verkiezingsoverwinning voor een belangrijk deel te danken aan onbehagen dat al langer leeft op het platteland en dat door de stikstofcrisis aan het oppervlak is verschenen, zegt Twan Huijsmans. De promovendus van de afdelingen Sociologie en Politicologie van de Universiteit van Amsterdam vermoedt dat de BBB niet alleen de proteststem op het platteland naar zich toe heeft getrokken. BBB-voorvrouw Caroline van der Plas spreekt volgens Huijsmans bijvoorbeeld ook de praktisch geschoolden aan die een grote afstand voelen tot de politiek.

Het zal geen kiezer ontgaan dat er een nieuwe wind waait in de Gelderse provinciale politiek. De BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas steelt menig Gelders hart. En dat is te zien op de kaart met uitslagen per gemeente. Het lichtgroen van de BBB ligt als een weiland over Gelderland heen. Heel Gelderland? Nee. Enkele gemeenten kozen voor andere partijen, wat zorgt voor plekken met andere kleuren tussen het groen. Dit zijn de molshopen in het Gelderse BBB-weiland.

De BoerBurgerBeweging komt als grote winnaar uit de (stem)bus. Maar wat betekent dat voor het kabinet? "Dit kan ingewikkeld gaan worden."

De afgetekende winst van de BoerBurgerBeweging in Friesland zorgt voor een aardverschuiving in de Provinciale Staten. De partij behaalde 27,9 procent van de stemmen, goed voor 14 zetels.

De BBB heeft in de gemeente De Fryske Marren veruit de meeste stemmen binnengehaald. De partij won maar liefst 34 procent van de stemmen.

Het is is de dag na de verkiezingen. Overijssel heeft een keuze gemaakt en stemde in grote meerderheid op BBB. We houden je op de hoogte van al het verkiezingsnieuws in dit liveblog.

Dat de BoerBurgerBeweging weinig op heeft met de stikstofplannen van het kabinet, dat weten we. Maar hoe denkt de partij over andere zaken? Kortom: waar heb je als BBB-stemmer nou eigenlijk precies voor gekozen?

Drie sporthallen, meer dan honderd mensen. Dat zouden ingrediënten kunnen zijn voor veel rumoer. Hoe anders is dat vandaag, als op het gemeentelijk stembureau de uitgebrachte stemmen van de Provinciale Statenverkiezingen en de waterschapsverkiezingen gecontroleerd worden. Een kostbare, haast militaire operatie, maar in serene rust.

De overwinning van de BoerBurgerBeweging blijkt nog groter dan gedacht. Een nieuwe voorlopige prognose van de Verkiezingsdienst van het ANP brengt de partij van Caroline van der Plas op zestien zetels in de Eerste Kamer. Mogelijk worden dat er zelfs nog zeventien. Daarmee is de BBB vanuit het niets de grootste: de combinatie GroenLinks-PvdA blijft voorlopig op vijftien zetels steken, één zetel winst.