« Forum

Uitspraak Europeeshof 12 november

Minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal heeft een nieuw offensief aangekondigd om piekbelasters uit te kopen. Ze wil 3.000 bedrijven opkopen voor een prijs tot 120% van de marktwaarde en zo twee vliegen in één klap slaan: natuur ontlasten en stikstofruimte vrijmaken. Ze zou met de vrijkomende ruimte ook PAS-melders kunnen helpen.

Landbouworganisatie LTO ziet op zich wel iets in zo'n opkoop tegen een bonusprijs. Ook andere partijen lijkt het wel aantrekkelijk. De vraag is wel of het kan. Van der Wal loopt met haar plan namelijk tegen juridische obstakels aan, waar nog geen oplossing voor lijkt. Opkopen tegen een prijs die boven de marktwaarde ligt, heet staatssteun als de overheid de koper is.
Arrest Hoge Raad
Stikstofverkenner Johan Remkes zei bij de presentatie van zijn jongste rapport begin oktober dat een goed gesprek met de Europese Commissie dit probleem wel uit de wereld zou kunnen helpen, maar waar hij misschien niet aan had gedacht, is dat er al een paar jaar een arrest van de Hoge Raad ligt waarin zoiets ongeoorloofd wordt verklaard.

Passende criteria voor passende beoordeling
Toch is dit niet eens het grootste probleem voor de minister. Zelfs al zou ze piekbelasters kunnen uitkopen, dan kan ze vermoedelijk nog helemaal niets met de zogenaamd vrijkomende emissieruimte. Dat komt door een recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Die gaat over een vergunning van een Deense viskweker nabij een natuurgebied. De algemene strekking van die uitspraak komt erop neer dat voor alle natuur- en stikstofvergunningen een passende beoordeling nodig is, terwijl niet helder is wat een passende beoordeling precies is. Een helder toetsingskader daarvoor ontbreekt. Anders gezegd: voor een passende beoordeling ontbreken passende criteria.

Dat is niet alleen een probleem voor Van der Wal, maar voor heel het bedrijfsleven. Het betekent namelijk dat in wezen elke natuurvergunning vogelvrij is, ook de onherroepelijk vergunningen, zo oordelen juristen die zich over de materie hebben gebogen. Ook in de activistische hoek is de uitspraak niet onopgemerkt gebleven. Bij een club als MOB worden de messen al geslepen. Of dit het nog te publiceren verdere beleid ook ondergraaft, zal spoedig blijken.

Aerius van kurk tot gifpil
Voor Nederland wordt de situatie nog verder bemoeilijkt door het gebruik van Aerius ten behoeve van de wetgeving. Ook voor de identificatie van piekbelasters en andere individuele situaties. In een recente hoorzitting in de Tweede Kamer zei directeur Charles Wijnker van het RIVM dat Aerius daar niet voor is bedoeld, maar de wetgever trekt zich daar tot nog toe niets van aan. Aerius is de kurk waar het Nederlandse emissiebeleid op drijft, maar voldoet steeds minder. Juristen en adviseurs hebben er een goudmijn in ontdekt, want er kan eindeloos over worden geprocedeerd en geadviseerd. Daardoor is er een groot en uitdijend juridisch moeras gecreëerd, zonder zicht op een uitweg. Daarmee verwordt Aerius voor de overheid steeds meer tot een gifpil.